Yi er san, Chinees in de uitgeverijenwereld

Uitgeverijen veranderen met de jaren. Nadat Tilly Hermans vertrok bij Meulenhoff (en een flink aantal schrijvers meenam) heeft het nooit meer iets willen worden met die uitgeverij. Door de fusie met De Boekerij raakte de uitgeverij verder in het slop, in de ban van de commercie zonder literaire aspiraties. En hoewel er menig nieuw directeur zijn schouders onder heeft gezet (aan pogingen heeft het niet ontbroken), is de uitgeverij aan de zijlijn komen te staan. Iets soortgelijks gebeurt nu met uitgeverij De Arbeiderspers, dat met Bruna is gefuseerd en drijft op Arthur Japin, maar verder nog maar weinig grote namen brengt. De Bezige Bij is dan weer een uitgeverij die de andere kant uit schoot en volledig op de kaart is gaan staan. Ze is groter en voller gegroeid. Sterker, ze is als een olifant op de kaart gaan zitten en plet bijna andere uitgeverijen. De uitgeverij heeft vrijwel een monopoliepositie gekregen, maar de keerzijde daarvan is dat de boeken slechter geredigeerd worden.
Er zijn ook een paar uitgeverijen die zichzelf gebleven zijn. Niet veel groter, niet veel kleiner. Althans, niet sinds ik in de literaire wereld kom kijken. Ze varen hun eigenzinnige koers, al jaren. Ze groeiden niet uit hun jasje, ze bleven rustig doorgaan. Neem Cossee. Neem Podium. Neem De Geus. Uitgeverijen die met de jaren gerijpt zijn en een eigen vignet kregen. Je ziet een boek en weet  zonder te spieken bij het logo bij voorbaat van welke uitgever het is (nuja, toch bijna, en in ieder geval herken je altijd een Cosseeboek aan het lettertype en de schuin ingesneden flappen).
De Geus heeft altijd een groot hart gehad. Het is een uitgeverij met een brede blik op de wereld, maar ze laat de Wereldbibliotheek en Van Gennep ver achter zich door de professionaliteit en de bonte mix van bestsellers en de fine fleur van de literatuur. Ze zijn het meest gespecialiseerd in de gebieden waar we het minst vanaf weten en waarvan de minste literatuur tot Nederland doordringt. Al hebben ze ook mooie Noren zoals Lars Saabye Christensen, bepaald geen uithoek van de wereld. Ze hebben van alles wat. En ze hebben geluk (of een goed oog), want hoe vaak konden ze al afreizen naar Zweden om hun auteur proficiat te wensen met de Nobelprijs voor de Literatuur? Al vier keer (J.M.G. Le Clézio (2008), Herta Müller (2009) en Lia Xiaobo (2010) en afgelopen maandag Mo Yan). Hallelulja.
Het is heel gek hoe het recensentenbrein soms kronkels maakt bij het bekijken van de plank met boeken die iedere week weer met een handvol wordt aangevuld. Ik denk dan wel eens heel slim een trend te signaleren. Is De Geus opeens van de Chinezen, zo dacht ik met mijn hoofd schuin om de kaften van Mo Yan's Kikkers en Veranderingen te lezen en de bestsellers schrijvende Yu Hua (zijn boek Broers is heel dik, 863 blz., dus dat neemt nogal wat ruimte in en lijkt direct op vier titels, waarbij het ongelooflijke ook nog eens waar blijkt te zijn, namelijk dat de 863 pagina's maar € 29,95 kosten, maar € 29,95 ja, u leest het goed, hoe kan dat?). Wat leuk, is m'n eerste gedachte. Wat slim ook, daar gebeurt het. Daar broeit en gloeit de wereld, daar komt de toekomst vandaan en dus wellicht ook de nieuwe wereldcultuur. Het enige Chinees dat ik machtig ben is een, twee, drie, maar toen ik laatst yi, er, san tegen een Chinese zei, keek ze me verwonderd en niet-begrijpend aan. Veiliger om het bij lezen te houden en daarbij moet ik direct denken aan dat boeiende boek van Mark Leenhouts, Chinese literatuur van nu uit 2008, waarin hij, een groot vertaler van de Chinese literatuur, de leek op magistrale wijze inwijdt. En wat blijkt? Dat boek kwam ook al bij De Geus uit. Dus hé, niks geen trend, maar een traditie!
Toevallig werd ik vorige week gebeld door niemand minder dan Eric Visser, directeur van uitgeverij De Geus. Het ging over de Amerikaan J.R. Moehringer, waarover later in De Morgen. Maar ik kon niet laten mijn verbazing met hem te delen en jahoor, hij beaamde nog eens dat ik helemaal geen vondst had gedaan, geen lichtend inzicht had gekregen, maar dat De Geus al jaren en jaren en jaren Chinese literatuur uitgeeft. Sommige uitgevers blijven ook altijd hetzelfde.

(Beeldtechnisch geen hoogstandje, maar hier een aanprijzing van het tragikomische Broers: http://www.youtube.com/watch?v=PbDbxzj4Q_o)